Geschiedenis van nachttreinen

Alles kent een geschiedenis, meestal een ondergang en heel soms een terugkomst. Dat de nachttrein alle drie kent ze alle drie

Geschiedenis

Nachttreinen kennen een lange geschiedenis. In de tijd dat de auto nog niet voor iedereen beschikbaar was, was vervoer per trein een snelle en veilige manier van vervoer. In het begin van de nachttreingeschiedenis werden de treinen nog door stoomlocomotieven getrokken. Deze treinen waren niet zo snel als de huidige treinen, maar door ’s nachts te reizen en te slapen was het toch een interessante manier van vervoer.

Al in 1839 begon het Amerikaanse bedrijf Cumberland Valley Railroad met de een experimentele versie van een nachttrein. Niet veel later in 1865 werd de eerste echte slaapcoupé geïntroduceerd naar ontwerp van George Pullman. Het idee van slapend reizen van de ene naar de andere stad werd zo goed omarmd dat Abraham Lincoln (16e president van de verenigde staten) na zijn dood in de Pullmen Sleeper werd vervoerd van Washington DC naar Springfield.

In Europa werd de slaaptrein niet heel veel later geïntroduceerd. Geïnspireerd door het amerikaanse succes van de nachttrein richtte de Belg George Nagelmaekers in 1876 het bedrijf Compagnie Internationale des Wagon-Lits op. Het bedrijf werd een succes met meerdere langeafstand verbindingen dwars door Europa. De meeste bekende hiervan zijn:

  • 1883: De Oriënt Express (Parijs – Istanboel)
  • 1889: Transiberië Express (Moskou – Tomsk)

Nachttreinreiziger.nl feitje
Wist je dat de vrede van de Eerste Wereldoorlog op 11 november 1918 om 11:11u werd getekend in een rijtuig van Compagnie International des Wagon-Lits. Het rijtuig met grote historische waarde is helaas aan het einde van de Tweede Wereldoorlog in opdracht van Adolf Hitler vernietigd. Een replica is bewaard gebleven en staat in het Franse plaatsje Rethondes tentoongesteld. Zo heb je nog eens een feitje te vertellen met carnaval.

Gedwongen door de Eerste Wereldoorlog (de nachttreinen reden niet meer via Duitsland) kwam in 1916 de eerste concurrent voor de nachttreinen. Het Duitse Mitropa werd opgericht. Mitropa staat voor Mitteleuropäische Schlaf- und Speisenwagen Aktiengesellschaft. De eerste nachttreinverbinding ontstond:

  • 1916: De Balkan-Express (Berlijn-Constantinopel)

Gezien de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog is het waarschijnlijk niet geheel toevallig dat uitgerekend deze verbinding werd gerealiseerd. In de Tweede Wereldoorlog werd het bedrijf gesplitst in een Oost- en West Duitse tak; dat bleef zo tot 1994, enkele jaren na de Duitse hereniging. Sinds 2006 opereert het bedrijf onder de naam SSP Deutschland, maar biedt geen nachttreindiensten meer aan.

Ondergang

Door de komst van auto’s en vliegtuigen werd het steeds gemakkelijker om grote afstanden te overbruggen. Vaak werd de reistijd er ook serieus korter op. Dat betekende dat de nachttreinen het zwaar te verduren kregen. Steeds meer verbindingen werden geschrapt en in 2016 stopte NS-International zelfs geheel met het aanbieden van nachttreinverbindingen.

Ook de Deutsche Bahn had nog weinig vertrouwen in het aanbieden van nachttreinverbindingen en begon met het afstoten van hun CityNightLine verbindingen. Het was rustig geworden ’s nachts op het Europese spoor.

Terugkomst

Waar de Duitsers en de Nederlanders steeds minder vertrouwen hadden in nachttreinverbindingen, zagen de Oostenrijkers juist hun kans schoon om een mooi product aan te bieden. In 2016 kocht de Oostenrijkse Bundesbahn de Duitse treinstellen op en moderniseerde de treinstellen. Het bedrijft NightJet was geboren.

In navolging van NightJet onstaan er steeds meer initiatieven om nachttreindiensten aan te bieden, met name om een milieuvriendelijk alternatief voor auto en vliegtuig te bieden. Deze bedrijven zijn inmiddels actief bezig om verbindingen aan te bieden op het Europese nachttreinnetwerk.

Ook NS-International biedt inmiddels weer tickets aan voor nachttreinen naar München, Wenen, Innsbruck, Basel en Zürich. Deze verbindingen worden door Nightjet gereden.